Uchi-Soto (内そと): Quy tắc "Trong-Ngoài" chi phối mọi giao tiếp ở Nhật

Bạn đã bao giờ rơi vào tình huống khó xử này chưa? 🤔

Đang nói chuyện với khách hàng, đồng nghiệp người Nhật của bạn bỗng nhiên gọi sếp Yamamoto, người mà bạn luôn kính cẩn gọi là 山本部長 (Yamamoto-buchou), một cách trống không là 山本.

Khoan đã, có phải họ thiếu tôn trọng sếp không? Hay là bạn đã quá khách sáo?

Chào mừng bạn đến với khái niệm Uchi-Soto (内そと) - quy tắc "Trong-Ngoài", một trong những chìa khóa quan trọng nhất để hiểu văn hóa giao tiếp của người Nhật.

Uchi (内) và Soto (そと) là gì?

Hiểu một cách đơn giản:

• Uchi (内 - Nội): Là nhóm "bên trong" của bạn. Bao gồm gia đình, công ty, đội nhóm của bạn. Với người trong nhóm Uchi, bạn có thể dùng ngôn ngữ thân mật hơn. 🏠
• Soto (そと - Ngoại): Là nhóm "bên ngoài". Bao gồm khách hàng, công ty đối tác, những người bạn không quen biết. Với người thuộc nhóm Soto, bạn phải dùng ngôn ngữ khiêm tốn và lịch sự (謙譲語 - kenjougo và 尊敬語 - sonkeigo). 🏢

Quy tắc này không cố định mà thay đổi tùy theo ngữ cảnh. Ví dụ: đồng nghiệp là Uchi khi bạn ở trong công ty, nhưng cả công ty bạn sẽ trở thành Uchi khi giao tiếp với khách hàng (Soto).

Uchi-Soto ảnh hưởng đến giao tiếp ra sao?

Đây chính là lúc mọi thứ trở nên thú vị! ✨

1. Cách gọi tên cấp trên

Quay lại ví dụ ban đầu. Khi nói chuyện với khách hàng (Soto), đồng nghiệp của bạn xem cả công ty là một nhóm Uchi. Việc gọi sếp là 部長の山本 (buchou no Yamamoto) hoặc đơn giản là 山本 là một cách hạ thấp người trong nhóm mình xuống để thể hiện sự khiêm tốn trước khách hàng.

Ngược lại, nếu bạn gọi sếp mình là 山本部長 trước mặt khách, điều đó nghe như thể bạn đang "tôn vinh" nhóm của mình, và có thể bị xem là thiếu tinh tế.

• Nói với khách hàng (Soto): 「担当の田中がご説明します。」(Tanaka, người phụ trách, sẽ giải thích ạ.) -> OK!
• Nói với khách hàng (Soto): 「担当の田中様がご説明します。」(Ngài Tanaka, người phụ trách, sẽ giải thích ạ.) -> NG! 땡! ❌ Tuyệt đối không dùng 様 cho người trong công ty mình.

2. Nói về gia đình mình

Tương tự, khi nói về gia đình (Uchi) với người ngoài (Soto), người Nhật cũng dùng cách nói khiêm tốn.

• Nói về vợ/chồng mình: Dùng 妻 (tsuma) hoặc 家内 (kanai) thay vì 奥さん (okusan).
• Nói về con mình: Dùng 息子 (musuko) / 娘 (musume) thay vì 息子さん (musukosan) / 娘さん (musumesan).

3. Khen và chê

Người Nhật rất hiếm khi khen người trong nhóm Uchi của mình (công ty, gia đình) trước mặt người Soto. Làm vậy bị coi là khoe khoang. Ngược lại, họ rất sẵn lòng khen ngợi người của nhóm Soto.

Tại sao bạn cần phải biết điều này?

Hiểu về Uchi-Soto không chỉ giúp bạn tránh những lỗi giao tiếp ngớ ngẩn. Nó cho thấy bạn có sự thấu hiểu sâu sắc về văn hóa Nhật, một điều mà không phải sách vở nào cũng dạy kỹ.

Nó giải thích tại sao người Nhật lại khiêm tốn một cách "thái quá" khi nói về công ty hay sản phẩm của mình, và tại sao họ lại cực kỳ trang trọng khi nói chuyện với bạn (với tư cách là khách hàng).

Lần tới, khi nghe một người Nhật gọi sếp của họ bằng tên trống không trước mặt bạn, đừng ngạc nhiên nhé. Thay vào đó, hãy mỉm cười vì bạn đã hiểu được một quy tắc vàng trong giao tiếp của họ. 😉