Bí kíp 'giữ bóng': Ai đang chịu trách nhiệm trong công việc ở Nhật?

Chào các bạn, những chiến binh đã và đang chinh chiến trên mặt trận công sở Nhật Bản!

Hơn 10 năm ở đây, mình đã chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc họp tưởng chừng như đi vào ngõ cụt, bỗng được khai thông chỉ bằng một câu nói rất 'thể thao'. Tưởng tượng nhé: cuộc thảo luận về dự án mới đang rất căng, mọi người đưa ra đủ ý kiến, rồi sếp chốt hạ:

「なるほど、状況は分かりました。で、今ボールは誰が持っているんだっけ？」 (Naruhodo, jōkyō wa wakarimashita. De, ima bōru wa dare ga motte irun dakke?)

"Ra vậy, tôi hiểu tình hình rồi. Vậy, giờ ai đang giữ bóng nhỉ?"

Nếu là một người mới, bạn có thể sẽ ngơ ngác 🤨: "Bóng nào cơ? Tụi mình đang họp mà, có phải đá banh đâu?" Nhưng với dân công sở Nhật lâu năm, đây là một câu hỏi cực kỳ quan trọng, quyết định toàn bộ dòng chảy công việc tiếp theo.

Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau 'mổ xẻ' cụm từ「ボールを持つ」(bōru o motsu) - một tuyệt chiêu giao tiếp công sở mà không sách vở nào dạy kỹ cho bạn đâu!

---

⚽ 「ボールを持つ」- Không chỉ là giữ bóng

Theo nghĩa đen, 「ボールを持つ」 có nghĩa là "giữ bóng". Cụm từ này được mượn thẳng từ các môn thể thao đồng đội như bóng đá, bóng chuyền, tennis. Trong một trận đấu, đội nào hay người nào đang giữ bóng thì có quyền và trách nhiệm thực hiện hành động tiếp theo: sút, chuyền, hoặc giao bóng.

Trong môi trường công sở Nhật, ý nghĩa này được giữ nguyên. Người đang "giữ bóng" chính là người chịu trách nhiệm cho hành động kế tiếp.

• Họ có thể là người phải đưa ra quyết định cuối cùng.
• Họ có thể là người phải gửi email báo cáo sau cuộc họp.
• Họ có thể là người phải liên lạc với khách hàng để lấy thông tin.

Nói tóm lại, "bóng" ở đây chính là "quyền hành động" và "trách nhiệm tiếp theo". Khi ai đó nói bạn đang "giữ bóng", nghĩa là mọi người đang chờ đợi hành động từ phía bạn.

🎯 Các biến thể và cách dùng trong thực tế

Để dùng như dân chuyên, bạn cần nắm vững cả 'hệ sinh thái' xoay quanh quả bóng vô hình này.

1. ボールを持つ (Bōru o motsu): Tôi đang giữ bóng đây!

Dùng để khẳng định trách nhiệm đang thuộc về mình hoặc một ai đó.

Ví dụ: 「この件については、現在弊社がボールを持っておりますので、来週中にご返信します。」 (Về vấn đề này, hiện tại công ty chúng tôi đang giữ bóng, nên chúng tôi sẽ trả lời trong tuần tới.) 👉 Ngụ ý: Trách nhiệm đang ở phía chúng tôi, chúng tôi sẽ hành động.

2. ボールを投げる (Bōru o nageru): Chuyền bóng cho bạn nhé!

Khi bạn đã hoàn thành phần việc của mình và muốn chuyển trách nhiệm sang cho người khác, bạn sẽ "ném bóng" (投げる).

Ví dụ: 「資料の作成は完了しましたので、ご確認いただくため、田中さんにボールを投げますね。」 (Tôi đã làm xong tài liệu rồi, nên tôi sẽ ném bóng cho anh Tanaka để anh xác nhận nhé.) 👉 Ngụ ý: Phần của tôi xongแล้ว, giờ đến lượt anh Tanaka.

3. ボールが〜にある (Bōru ga ~ ni aru): Bóng đang ở sân của...

Đây là cách nói phổ biến nhất để xác định xem ai đang là người chịu trách nhiệm.

Ví dụ:「先方からの回答待ちなので、今ボールはA社にあります。」 (Chúng tôi đang chờ câu trả lời từ phía đối tác, nên bây giờ bóng đang ở bên công ty A.) 👉 Ngụ ý: Chúng tôi không thể làm gì hơn cho đến khi công ty A phản hồi.

---

🤔 Tại sao cụm từ này lại quan trọng đến vậy?

Trong văn hóa giao tiếp có phần vòng vo, hay giữ ý của người Nhật, việc xác định rõ ràng trách nhiệm đôi khi rất khó khăn. 「ボールを持つ」chính là cứu cánh, một công cụ giao tiếp 'tuy mập mờ mà lại rõ ràng'.

• ✅ Làm rõ trách nhiệm: Đây là chức năng quan trọng nhất. Sau một cuộc họp với nhiều ý kiến, câu hỏi "Ai đang giữ bóng?" giúp mọi người xác định ngay lập tức ai cần làm gì tiếp theo, tránh tình trạng việc bị "treo" (仕事が宙に浮く - shigoto ga chū ni uku).

• 👋 Cách thúc giục lịch sự: Thay vì nói thẳng 「早くしてください」(Làm nhanh lên!), một câu hỏi như 「すみません、この件のボールは今どちらにありますでしょうか？」(Xin lỗi, quả bóng của vụ này giờ đang ở bên nào vậy ạ?) là một cách nhắc khéo cực kỳ tinh tế. Nó vừa hỏi về tình trạng công việc, vừa ngầm báo rằng "Tôi đang chờ hành động từ phía bạn đấy".

• ♟️ Công cụ đàm phán chiến lược: Trong các cuộc thương lượng, việc "ném bóng" cho đối phương là một cách để câu giờ, buộc họ phải suy nghĩ và đưa ra đề xuất trước. Ngược lại, chủ động "giữ bóng" cho thấy bạn tự tin và sẵn sàng dẫn dắt cuộc thảo luận.

✨ Kết luận

「ボールを持つ」 không chỉ là một cụm từ Wasei-eigo (tiếng Anh do người Nhật tạo ra) thông thường. Nó là một phần không thể thiếu trong 'luật chơi' của môi trường công sở Nhật Bản.

Hiểu và sử dụng thành thạo nó không chỉ giúp bạn giao tiếp hiệu quả, tránh bỏ sót công việc, mà còn cho thấy bạn thực sự am hiểu văn hóa làm việc của người Nhật - một người không chỉ giỏi ngôn ngữ, mà còn 'đọc' được cả dòng chảy công việc.

Lần tới, khi sếp hỏi ai đang "giữ bóng", hãy tự tin trả lời nhé! 😉